پیسی یا برص چیست؟ علائم، علل ابتلا، و انواع راه‌های درمان آن
(ملانوسیت‌ها) بروز پیدا می کند. اگرچه پیسی یا برص تهدیدی برای سلامتی نیست، اما تأثیر زیادی بر ظاهر فرد و اعتماد به نفس او دارد و اغلب افراد برای درمان آن به یک دکتر پوست در اصفهان یا شهر محل زندگی خود مراجعه می‌کنند.
پیسی یا برص چیست؟
پیسی یا برص نوعی اختلال پوستی مزمن و اغلب پیش رونده است که به دلیل از بین رفتن یا کاهش عملکرد سلول های رنگدانهساز پوست به نام ملانوسیت ها، باعث از دست رفتن رنگ طبیعی پوست می‌شود. در نتیجه‌ی این اختلال، نواحی‌ای از پوست به‌صورت لکه های سفید یا بی رنگ ظاهر می‌شوند که معمولاً با پوست اطراف تضاد رنگی قابل‌توجهی دارند. این لکه‌ها می‌توانند در هر ناحیه ای از بدن پدیدار شوند؛ از جمله صورت، دست‌ها، پا ها، نواحی تناسلی و حتی اطراف چشم ها و دهان. در برخی موارد، گسترش لکه ها به شکل متقارن رخ می‌دهد و ممکن است به مرور زمان بخش‌های بیشتری از بدن را درگیر کند.
همچنین، در نواحی ای که مو رشد می‌کند، مو ها نیز ممکن است رنگ طبیعی خود را از دست داده و سفید یا خاکستری شوند. این وضعیت نه‌تنها از نظر جسمی بلکه از نظر روحی و اجتماعی نیز می تواند تأثیرات عمیقی بر فرد بگذارد، زیرا تغییر ظاهر پوست گاه منجر به کاهش اعتماد به نفس و احساس اضطراب یا افسردگی می‌شود. بنابراین، آگاهی از ماهیت این بیماری و روش‌های مختلف کنترل و درمان آن از اهمیت زیادی برخوردار است
علائم پیسی یا برص
علائم بیماری پیسی یا برص معمولاً با ظاهر شدن لکه‌های بی‌رنگ و روشن روی سطح پوست آغاز می‌شود که این لکه‌ها اغلب در نواحی‌ای مانند اطراف چشم‌ها، بینی، دهان، انگشتان دست و پا و همچنین نواحی تناسلی بیشتر مشاهده می‌شوند. یکی از ویژگی‌های رایج این بیماری، الگوی متقارن لکه‌ها در دو طرف بدن است که به تشخیص آن کمک می‌کند. این تغییر رنگ نه‌تنها محدود به پوست نمی‌ماند، بلکه ممکن است موهای ناحیه درگیر نیز رنگ خود را از دست بدهند و سفید شوند؛ این مورد بیشتر در ناحیه سر، ابروها، مژه‌ها یا ریش و سبیل دیده می‌شود.
در مراحل اولیه ممکن است بیمار فقط چند لکه کم‌رنگ داشته باشد، اما در موارد پیشرفته‌تر این ضایعات پوستی می‌توانند به‌تدریج گسترش پیدا کنند و نواحی وسیع‌تری از بدن را درگیر نمایند. از آنجا که این تغییرات ظاهری می‌توانند برای بیمار از نظر روانی آزاردهنده باشند، بسیاری از افراد مبتلا به پیسی یا برص به‌دنبال مشاوره با درمان ضایعات پوستی در اصفهان یا سایر شهرهای مجهز به کلینیک‌های تخصصی هستند تا بتوانند راه‌حلی مؤثر برای کنترل علائم بیماری پیدا کنند.
علل ابتلا به برص
علت دقیق بروز بیماری پیسی یا برص هنوز به‌طور کامل شناخته نشده است، اما پژوهش‌های متعدد نشان می‌دهند که مجموعه‌ای از عوامل در شکل‌گیری این اختلال پوستی نقش دارند. یکی از مهم‌ترین دلایل، زمینه‌های ژنتیکی است؛ یعنی اگر یکی از اعضای خانواده به پیسی مبتلا باشد، احتمال ابتلای دیگر اعضا نیز افزایش می‌یابد. در کنار ژنتیک، اختلالات خودایمنی نیز یکی از عوامل اصلی محسوب می‌شود. در این حالت، سیستم ایمنی بدن به‌اشتباه به سلول‌های تولیدکننده رنگدانه (ملانوسیت‌ها) حمله می‌کند و موجب از بین رفتن آن‌ها می‌شود.
همچنین، استرس‌های شدید روحی و روانی، شوک‌های عاطفی یا حوادث ناگهانی می‌توانند روند بیماری را تحریک یا تشدید کنند. برخی از محققان بر این باورند که تأثیرات محیطی نظیر قرار گرفتن بیش از حد در معرض آفتاب، مواد شیمیایی خاص یا حتی آسیب‌های فیزیکی به پوست (مثل سوختگی یا خراش عمیق) نیز می‌توانند آغازگر تغییرات رنگ‌دانه‌ای باشند. با وجود این نظریه‌ها، هنوز تحقیقات گسترده‌ای در جریان است تا بتوان علت قطعی پیسی یا برص را به‌صورت علمی و دقیق مشخص کرد.
انواع پیسی یا برص
- موضعی: این نوع پیسی یا برص فقط در یک بخش محدود از پوست ظاهر می‌شود و معمولاً شامل چند لکه سفید کوچک یا متوسط می‌باشد. این لکه‌ها ممکن است در یک ناحیه مشخص مانند صورت، دست‌ها یا دور چشم‌ها دیده شوند و به‌ندرت گسترش می‌یابند. تشخیص و درمان به موقع در این مرحله می‌تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کند و باعث بهبود ظاهر پوست در آن ناحیه شود.
- سگمنتال:ین نوع پیسی یا برص بیشتر در کودکان مشاهده می‌شود و معمولاً به صورت لکه‌های سفید که تنها در یک سمت بدن یا یک ناحیه مشخص ظاهر می‌شوند، بروز می‌کند. برخلاف نوع موضعی که ممکن است در نقاط مختلف بدن پراکنده باشد، پیسی سگمنتال معمولاً محدود به یک بخش خاص است و معمولاً الگوی مشخصی دارد که شبیه به بخش‌بندی‌های بدن است. این نوع پیسی معمولاً در مراحل اولیه سریع‌تر پیشرفت می‌کند و درمان به موقع آن اهمیت زیادی دارد تا از گسترش بیشتر لکه‌ها جلوگیری شود.
- عمومی: این نوع پیسی یا برص یکی از رایج‌ترین اشکال این بیماری است که در آن لکه‌های سفید به‌صورت پراکنده و گسترده در سراسر بدن پدیدار می‌شوند. برخلاف انواع موضعی یا سگمنتال که محدود به نواحی خاصی هستند، پیسی عمومی می‌تواند بخش‌های مختلف پوست را درگیر کند و معمولاً با الگوی نامنظم و نامتقارن همراه است. این نوع بیماری ممکن است به تدریج پیشرفت کند و باعث ایجاد لکه‌های بیشتری در مناطق مختلف بدن شود، از جمله صورت، دست‌ها، پاها و حتی نواحی تناسلی. درمان این نوع پیسی اغلب چالش‌برانگیزتر است و نیازمند مراجعه به متخصصان مجرب مانند دکتر پوست در اصفهان و استفاده از روش‌های ترکیبی برای بهبود وضعیت پوست می‌باشد..
- جهانی:جهانی یکی از نادرترین و شدیدترین انواع پیسی یا برص است که در آن تقریباً تمام سطح پوست بدن دچار از دست دادن رنگدانه می‌شود و پوست به طور گسترده‌ای بی‌رنگ و سفید می‌گردد. در این حالت، علاوه بر پوست، موها، مژه‌ها و ابروها نیز ممکن است کاملاً سفید شوند. این نوع بیماری باعث کاهش شدید ملانین می‌شود و بیمار با مشکلات زیادی از جمله حساسیت به نور خورشید و افزایش خطر آسیب‌های پوستی روبه‌رو می‌شود. درمان پیسی جهانی بسیار پیچیده است و نیازمند مراقبت‌های ویژه و نظارت دقیق توسط متخصصان پوست است. در مراکز تخصصی مانند کلینیک پوست در اصفهان، درمان جای سوختگی و سایر ضایعات پوستی به‌صورت تخصصی انجام می‌شود تا به بیماران با این نوع شدید کمک شود.
راه های درمان پیسی یا برص
درمان دارویی
استفاده از کرم‌های کورتیکواستروئیدی یا داروهای موضعی تنظیم‌کننده سیستم ایمنی (مانند تاکرولیموس یا پیمکرولیموس)، یکی از متداول‌ترین و اولیه‌ترین روش‌ها برای درمان پیسی یا برص محسوب می‌شود. این داروها معمولاً در مراحل ابتدایی بیماری، یعنی زمانی که لکه‌های سفید تازه ظاهر شده‌اند و هنوز روند گسترش بیماری شدید نشده است، اثربخشی بیشتری دارند. کرم‌های کورتیکواستروئیدی با کاهش التهاب و سرکوب پاسخ‌های غیرعادی سیستم ایمنی، به حفظ سلول‌های رنگ‌دانه‌ای کمک کرده و ممکن است روند از بین رفتن رنگ پوست را کند یا حتی متوقف کنند.
البته باید توجه داشت که استفاده بلندمدت از این داروها نیاز به نظارت پزشک دارد، زیرا ممکن است باعث نازک شدن پوست یا بروز عوارض جانبی دیگر شود. به همین دلیل، معمولاً متخصصین پوست پس از بررسی دقیق وضعیت بیمار، دوز مناسب و مدت زمان مصرف را مشخص می‌کنند تا حداکثر اثربخشی با کمترین عوارض به‌دست آید.
فتوتراپی
نوردرمانی با اشعه ماوراءبنفش نوع B یا همان UVB، یکی از مؤثرترین و رایج‌ترین روش‌های درمان پیسی یا برص به شمار می‌آید که با هدف تحریک سلول‌های تولیدکننده ملانین انجام می‌شود. این روش بیشتر برای افرادی استفاده می‌شود که لکه‌های پیسی آن‌ها گسترده‌تر شده یا به درمان‌های موضعی پاسخ نداده‌اند. در فرآیند نوردرمانی، اشعه UVB به صورت کنترل‌شده و با دوز مشخص بر نواحی بی‌رنگ پوست تابانده می‌شود تا سلول‌های ملانوسیت باقی‌مانده در پوست تحریک شده و مجدداً رنگدانه تولید کنند.
معمولاً این درمان به صورت جلسات منظم چند هفته‌ای یا چند ماهه انجام می‌گیرد و نیازمند نظارت دقیق پزشک متخصص است. نوردرمانی با UVB اغلب در مراکز مجهز ارائه می‌شود، جایی که از دستگاه‌های تخصصی و ایمن برای این منظور استفاده می‌گردد. این روش در بسیاری از موارد می‌تواند تا حد زیادی به بازیابی رنگ طبیعی پوست کمک کند، به‌ویژه زمانی که درمان در مراحل اولیه آغاز شود. همچنین، ترکیب این روش با داروهای موضعی می‌تواند اثربخشی آن را افزایش دهد..
لیزر درمانی
لیزر اکسایمر یکی از روش‌های نوین و هدفمند در درمان پیسی یا برص است که بیشتر برای نواحی محدود و کوچک پوست به کار می‌رود. این نوع لیزر با تابش اشعه‌ی فرابنفش بسیار دقیق و کنترل‌شده (طول موج 308 نانومتر)، سلول‌های ملانوسیت را تحریک می‌کند تا دوباره تولید ملانین را آغاز کنند. برخلاف نوردرمانی با UVB که ناحیه وسیع‌تری از پوست را درگیر می‌کند، لیزر اکسایمر به صورت نقطه‌ای عمل می‌کند و می‌تواند تنها ناحیه دچار بی‌رنگی را هدف قرار دهد، بدون آن‌که پوست سالم اطراف آن تحت تأثیر قرار گیرد.
این روش معمولاً برای لکه‌های صورت، دست‌ها و سایر نواحی حساس که نیاز به دقت بالاتری دارند، توصیه می‌شود. همچنین برای افرادی که تنها چند لکه‌ی کوچک دارند، یک انتخاب مناسب محسوب می‌شود. نتایج لیزر اکسایمر معمولاً بعد از چند جلسه درمان ظاهر می‌شود، و اغلب با سایر روش‌ها مانند کرم‌های موضعی یا داروهای ایمنی ترکیب می‌شود تا تأثیر آن بیشتر گردد. از آنجا که اجرای صحیح این روش نیازمند دقت بالاست، انجام آن تنها باید تحت نظر متخصص پوست باتجربه در مراکز معتبر صورت گیرد تا بهترین نتیجه حاصل شود و از بروز عوارض احتمالی جلوگیری شود.
پیوند پوست و سلول‌های رنگدانه
در مواردی که پیسی یا برص به درمان‌های دارویی و نوری پاسخ نمی‌دهد، یکی از گزینه‌های پیشرفته‌تر، استفاده از روش پیوند ملانوسیت‌ها است. در این روش، سلول‌های رنگدانهساز (ملانوسیت‌ها) از ناحیه‌ای از پوست که سالم و دارای رنگ طبیعی است، برداشت شده و به ناحیه فاقد رنگ انتقال داده می‌شوند. هدف این است که ملانوسیت‌های پیوند شده در محل جدید شروع به تولید ملانین کنند و به تدریج رنگ طبیعی پوست را بازگردانند.
این تکنیک عمدتاً برای بیماران مبتلا به پیسی پایدار (غیر فعال و بدون پیشرفت در ماه‌های اخیر) و با نواحی مشخص و محدود به کار می‌رود. موفقیت این درمان به عوامل مختلفی مانند سن بیمار، محل ضایعه، شدت بیماری و مهارت پزشک بستگی دارد. روش پیوند ملانوسیت معمولاً در کلینیک‌های تخصصی پوست و با تجهیزات پیشرفته انجام می‌شود و نتایج آن ممکن است چند هفته تا چند ماه بعد از عمل قابل مشاهده باشد.
در مجموع، پیوند ملانوسیت‌ها به عنوان یکی از گزینه‌های نوین و مؤثر در درمان موارد مقاوم به درمان پیسی شناخته می‌شود، اما باید با دقت انتخاب و با مشورت پزشک متخصص پوست انجام شود.
درمان‌های طبیعی و مکمل
روش‌های طبیعی مانند استفاده از روغن سیاه‌دانه، زنجبیل، زردچوبه و ژل آلوئه‌ورا به‌عنوان درمان‌های کمکی در مدیریت پیسی یا برص شناخته می‌شوند. این ترکیبات طبیعی به دلیل خواص ضد التهابی، آنتی‌اکسیدانی و تقویت سیستم ایمنی بدن می‌توانند در موارد خفیف، روند بهبود و بازسازی رنگدانه‌های پوست را تسهیل کنند. هرچند اثربخشی این روش‌ها نسبت به درمان‌های پزشکی کمتر است، اما در کنار سایر روش‌های درمانی می‌توانند به کاهش التهاب و آرام‌سازی نواحی درگیر کمک کنند.
از سوی دیگر، برخی بیماران مبتلا به برص ممکن است هم‌زمان با لکه‌های بی‌رنگ، دچار ضایعات یا زائده‌های پوستی نیز شوند. در چنین شرایطی، دریافت خدمات تخصصی می‌تواند نقش مهمی در کنترل بهتر علائم ایفا کند. به همین منظور، درمان زائده پوستی در اصفهان توسط مراکز و کلینیک‌های پوستی مختلف ارائه می‌شود که برخی از آن‌ها خدمات مشاوره‌ای و درمان ترکیبی ویژه برای بیماران برص در نظر گرفته‌اند. این خدمات می‌توانند از نظر روانی نیز برای بیمار مفید باشند و حس امید به درمان را تقویت کنند.
نتیجه‌گیری
پیسی یا برص بیماری‌ای است که ممکن است ظاهر فرد را به‌طور قابل توجهی تحت تأثیر قرار دهد، اما با شناخت درست، مراجعه به پزشک و استفاده از روش‌های علمی و طبیعی، قابل کنترل است. درمان موفق این بیماری نیازمند صبر، پیگیری و همکاری با متخصصین پوست است.
